Στρατηγική της Μορφολογικής Ανάλυσης

Η στρατηγική αυτή αφορά την ανάλυση μιας άγνωστης λέξης στα επιμέρους συστατικά της που φέρουν σημασία (μορφήματα). Η χρήση της προϋποθέτει το βαθμό ανάπτυξης της μορφολογικής επίγνωσης του παιδιού, της μεταγλωσσικής του δηλαδή ικανότητας να χειρίζεται και να συνδυάζει τα μορφήματα σύμφωνα με τους κανόνες σχηματισμού λέξεων (σύνθεση, παραγωγή, κλίση). Η γνώση και ο χειρισμός της μορφολογικής δομής των λέξεων συμβάλλει στην ορθογραφία, την ευχέρεια στην ανάγνωση και την αναγνωστική κατανόηση, κυρίως για τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. 

π.χ. ρητή διδασκαλία 'προθήματος' (Graves, 2006)

Βήμα 1^ο: Εξηγούμε στα παιδιά τι είναι το 'πρόθημα' (π.χ. είναι ένα ή περισσότερα γράμματα που μπαίνουν στην αρχή της λέξης, δεν εμφανίζεται μόνο του, αλλάζει τη σημασία της λέξης, κτλ) και πού θα τους χρησιμεύσει (π.χ. αναγνώριση σημασίας άγνωστων λέξεων). Κατόπιν, ρωτάμε τα παιδιά αν γνωρίζουν τέτοια προθήματα και επιλέγουμε εκείνα τα προθήματα που ανήκουν στην ίδια σημασιολογική ομάδα. 

Βήμα 2^ο: Δίνουμε στα παιδιά ένα μικρό κείμενο με άγνωστες λέξεις που περιέχουν το 'πρόθημα' (π.χ. ξε-κουμπώνω, ξε-παγώνω, ξε-κλειδώνω, κτλ) και τα βοηθάμε να βρουν τον ορισμό της λέξης με βάση τα συστατικά της (πρόθημα, θέμα, κτλ). Ακολουθούν ασκήσεις με νέες λέξεις που περιέχουν το 'πρόθημα'. 

Βήμα 3^ο: Εξηγούμε στα παιδιά ότι θα μάθουν μια ειδική στρατηγική, ώστε να χειρίζονται τις άγνωστες λέξεις. Αναρτούμε σε πόστερ τις εξής οδηγίες: "Αφαιρείς το πρόθημα & κοιτάς αν το υπόλοιπο κομμάτι της λέξης είναι μια πραγματική λέξη, σκέφτεσαι ποια είναι η σημασία του προθήματος και του θέματος, συνδυάζεις τις δύο σημασίες, για να βρεις τη σημασία όλης της λέξης, και ελέγχεις αν η σημασία που βρήκες ταιριάζει με τη σημασία της πρότασης".

Βήμα 4^ο: Προχωράμε σε άλλα 'προθήματα' της ίδιας σημασιολογικής ομάδας, δηλαδή δηλώνουν άρνηση, αντίθεση, αναίρεση (π.χ. α-, αντι- απο- : αόρατος, αντιπαιδαγωγικός, αποκωδικοποιώ, κτλ) και τα παιδιά ασκούνται στη χρήση της στρατηγικής της μορφολογικής ανάλυσης. Ακολουθεί επανάληψη και αξιολόγηση όσων έμαθαν.